အေျခခံ အသက္ကယ္ အေထာက္အကူျပဳနည္း

မည္သူမဆို ရုတ္တရက္ ႏွလံုးခုန္ရပ္ျခင္းႏွင့္ အသက္႐ွဴရပ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ရုတ္တရက္ အသက္ဆံုးရံႈးႏိုင္ပါသည္။ ဤသို႔ၾကံဳေတြ႕လာေသာအခါ အနီးအနားတြင္ ရိွေသာသူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က ခ်က္ခ်င္း လူနာအား အသက္ျပန္႐ွဴလာေစရန္ႏွင့္ ႏွလံုးျပန္ခုနလာေစရန္ လုပ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ အသက္ကို အခိ်န္မီ ကယ္တင္ႏို္င္စြမ္း ရိွပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျခခံ အသက္ကယ္ အေထာက္အကူျပဳနည္းကို လူတိုင္း တတ္ကြ်မ္းထားရန္ လိုအပ္ပါသည္။

ရုတ္တရက္ ႏွလံုးခုန္ရပ္ျပီး (၄)မိနစ္မွ (၆)မိနစ္အတြင္း ႏွလံုးကို ျပန္ခုန္လာေအာင္ မျပဳလုပ္ႏိုင္ပါက ဦးေႏွာက္ပါ ပ်က္စီးသြားႏိုင္သျဖင့္ လူနာကို အသက္ျပန္ရွင္လာေအာင္ မျပဳလုပ္ႏိုင္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏွလံုးခုန္ျခင္းႏွင့္ အသက္႐ွဴျခင္းတို႔ကို အျမန္ဆံုးျပန္လည္ရရိွလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရန္ ခ်က္ခ်င္း အေျခခံ အသက္ကယ္ အေထာက္အကူျပဳနည္းကို ခ်က္ခ်င္းစတင္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏို္င္ရန္ လြန္စြာမွ အေရးၾကီးပါသည္။


အသက္ကယ္အေထာက္အကူျပဳနည္း ကြင္းဆက္

ရုတ္တရက္ အသက္႐ွဴျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးခုန္ရပ္သြားခဲ့ေသာ လူနာတစ္ေယာက္ကို အသက္ကယ္လိုပါလွ်င္ ကြင္းဆက္(၄)ခုကို မေႏွာင့္ မေႏွး ဆက္တိုက္ အျမန္ဆံုး ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။

ပထမကြင္းဆက္မွာ လူနာလဲက်သြားသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ အနီးအနားရိွသူတစ္ဦးက ခ်က္ခ်င္းေဆးရံုေဆးခန္းမ်ားအား အေၾကာင္းၾကားရန္ လိုအပ္ပါသည္။

ဒုတိယကြင္းဆက္မွာ ထိုသူကပင္ လူနာ၏ႏွလံုးပံုမွန္ျပန္ခုန္လာျပီး အသက္ျပန္႐ွဴလာေအာင္ အျမန္ဆံုး အေျခခံအသက္ကယ္ အေထာက္အကူျပဳနည္းကို သံုးရမည္ျဖစ္ပါသည္။

တတိယကြင္းဆက္မွာ ေဆးရံုဝန္ထမ္းမ်ားေရာက္ရိွလာျပီး လူနာကို ေဆးရံုအေရးေပၚဌာနသို႔ပို႔ကာ အေရးေပၚေဆးမ်ား၊ ႏွလံုးႏိႈးစက္(Defibrillator)တို႔ကို သံုး၍ ႏွလံုးကို ပံုမွန္ျပန္ခုန္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။

စတုတၳကြင္းဆက္မွာ လိုအပ္ပါက အထူးၾကပ္မတ္ေဆာင္တြင္ အသက္႐ွဴအေထာက္အကူျပဳစက္(Ventilator) စသည္တို႔ျဖင့္ အသက္႐ွဴပံုမွန္ ျဖစ္သြားသည္အထိ အျမန္ဆံုးအဆင့္ျမင့္ေစာင့္ေရွာက္ကုသမႈ ေဆာင္ရြက္ေပးမည္ ျဖစ္ပါသည္။


ရုတ္တရက္ အသက္ဆံုးရံႈးေစႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား(Sudden Death)

ရုတ္ခ်ည္း ႏွလံုးခုန္ရပ္သြားျခင္း

ႏွလံုးေရာဂါဟူသမွ်သည္ ႏွလံုးခုန္ျခင္းကို ရုတ္တရက္ ရပ္သြားေစႏိုင္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္သြားလွ်င္ ႏွလံုးခုန္ ရုတ္တရက္ ရပ္သြားတတ္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္သည့္ လူနာမ်ား၏ ထက္ဝက္မွ်သည္ ေဆးရံုသို႔ မေရာက္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္သည့္ေနရာမွာပင္ ရုတ္ခ်ည္း အသက္ဆံုးရံႈးတတ္ပါသည္။


အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔ျခင္း

အရာဝတၳဳမ်ားေၾကာင့္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔သြားပါကလည္း အသက္႐ွဴရပ္ျပီး (၄-၅)မိနစ္အတြင္း ႏွလံုးခုန္ပါ ရပ္တန္႔သြားႏိုင္ပါသည္။ ကေလးမ်ားတြင္ မၾကာခဏ ေလဝင္လမ္းေၾကာင္းကို အရာဝတၳဳမ်ား ပိတ္ဆို႔တတ္သည္။ လူၾကီးမ်ား အစားအစာ ပိတ္ဆို႔၍လည္းေကာင္း၊ သတိေမ့ေျမာေနစဉ္ ပါးစပ္ထဲရိွ သြားတုမ်ား၊ အန္ဖတ္မ်ား ပိတ္ဆို႔၍ လည္းေကာင္း သို႔မဟုတ္ လွ်ာအေနာက္သို႔ ေခါက္ဝင္သြား၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ရုတ္တရက္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔ျပီး အသက္႐ွဴ ႏွလံုးခုန္ ရပ္သြားႏိုင္သည္။


ေရနစ္ျခင္း

ေရနစ္လွ်င္ အသက္႐ွဴရပ္ျပီး မၾကာမီ ႏွလံုးခုန္ပါ ရပ္တန္႔သြားပါသည္။


ေလျဖတ္ျခင္း

ေလျဖတ္သူတြင္ အသက္႐ွဴျခင္းကို ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ ဦးေႏွာက္၏အစိတ္အပိုင္းတြင္ ေသြးေၾကာပိတ္၊ ေသြးယိုသြားပါက ရုတ္ခ်ည္းအသက္႐ွဴရပ္ျပီး မၾကာမီ ႏွလံုးခုန္ပါ ရပ္တန္႔သြားႏိုင္သည္။


ေဆးအလြန္အကံြ်ေသာက္သံုးမႈ

အခိ်ဳ႕ေသာေဆးမ်ား(ဥပမာ-အိပ္ေဆး၊ ဘိန္းမွထုတ္ေသာ ေဆးမ်ား) အလြန္အကံြ်ေသာက္သံုးမိပါကလည္း အသက္႐ွဴျခင္း ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ ဦးေႏွာက္အစိတ္အပိုင္း ပ်က္စီးျခင္း၊ အသက္႐ွဴရပ္ကာ ႏွလံုးခုန္ပါ ရပ္ႏိုင္သည္။


မီးခိုးမ်ား ႐ွဴရိွုက္မိျခင္း

မီးေလာင္စဉ္အတြင္း မီးခိုးမ်ားကို ႐ွဴရိွုက္မိလွ်င္လည္း ရုတ္တရက္ အသက္ဆံုးရံႈးႏိုင္ပါသည္။


ဓာတ္လိုက္ျခင္း၊ မိုးၾကိုးပစ္ျခင္း

ဓာတ္လိုက္ျခင္း၊ မိုးၾကိဳးပစ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ရုတ္တရက္ ႏွလံုးရပ္တန္႔ရာမွ အသက္႐ွဴပါ မၾကာမီ ရပ္သြားမည္ျဖစ္သည္။


ျပင္းထန္ေသာ ရင္ေခါင္းဒဏ္ရာ

ရင္ေခါင္းျပင္းထန္စြာ ဒဏ္ရာရလွ်င္လည္း ရုတ္တရက္ အသက္႐ွဴရပ္ျပီး ႏွလံုးခုန္ရပ္ႏိုင္သည္။ (ဥပမာ-ကားတိုက္မႈ)

အထက္ေဖာ္ျပပါ အေျခအေနမ်ားတြင္ လူနာမ်ားအား အခိ်န္မီ ကယ္မည့္သူမရိွလွ်င္ ရာႏႈန္းျပည့္ အသက္ဆံုးရံႈးရမည္ ျဖစ္သည္။ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ အသက္႐ွဴျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးခုန္ရပ္သြားသည္ကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေသသည္ ဟု မွတ္ခ်က္ခ်ေလ့ ရိွသည္။ သို႔ရာတြင္ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ရိွ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က (၄)မိနစ္မွ (၆)မိနစ္အတြင္း လ်င္ျမန္ဖ်တ္လတ္စြာ အေျခခံအသက္ကယ္ အေထာက္အကူျပဳနည္းကို က်င့္သံုးေပးပါက လူနာမ်ား၏ ထက္ဝက္သည္ အသက္ျပန္ရွင္လာႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသျဖင့္ လူတိုင္းသည္ အေျခခံ အသက္ကယ္ အေထာက္အကူျပဳနည္းကို က်င္လည္မွန္ကန္ျမန္ဆန္စြာ က်င့္သံုးေပးတတ္ရန္ လိုအပ္သည္ကို အသိေပးလိုပါသည္။


ႏွလံုးဖဲြ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံု

ႏွလံုးသည္ ၾကြက္သားမ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ အေခါင္းပြ အဂၤ ါအစိတ္အပိုင္းျဖစ္သည္။ ရင္ေခါင္းထဲတြင္ အဆုတ္ႏွင့္ ရင္ညြန္႔ရိုးတို႔ျဖင့္ ျခံရံလ်က္ရိွသည္။ ႏွလံုးအရြယ္အစားမွာ လက္သီးဆုပ္ခန္႔ ပမာဏရိွျပီး ႏွလံုး၏အလယ္တြင္ ၾကြက္သားျဖင့္ ဖဲြ႕စည္းထားေသာ အကန္႔က ႏွလံုးကို လက္ယာႏွင့္ လက္ဝဲဘက္အခန္းၾကီးမ်ားဟူ၍ ပိုင္းျခားထားသည္။ တဖန္ လက္ယာႏွင့္ လက္ဝဲဘက္အခန္းၾကီးမ်ားကို အေပၚခန္းႏွင့္ ေအာက္ခန္းမ်ားဟူ၍လည္း ထပ္မံပိုင္းျခားလိုက္သျဖင့္ စုစုေပါင္း(၄)ခန္း ျဖစ္လာပါသည္။ ႏွလံုးအကာ၏ အျပင္ဘက္ဆံုးအလႊာကို(Pericardium)၊ အလယ္ၾကြက္သားအလႊာကို(Myocardium)ႏွင့္ အတြင္းဆံုး အေမွးပါးအလႊာကို(Endocardium)ဟု ေခၚသည္။ အဆို႔ရွင္မ်ား (၄)ခုရိွသည့္အနက္ (၂)ခုက ႏွလံုး၏ဝဲယာတြင္ အေပၚခန္း၊ ေအာက္ခန္းဟူ၍ ပိုင္းျခားေပးထားသည္။ က်န္အဆို႔ရွင္ (၂)ခုသည္ ႏွလံုးမွထြက္ေသာ အဓိကေသြးလႊတ္ေၾကာၾကီး (၂)ခု၏အဝတြင္ တည္ရိွျပီး ေသြးလည္ပတ္ရာတြင္ တစ္ဖက္သို႔သာ စီးေစျပီး ေနာက္ျပန္စီးျခင္းကို တားဆီးထားသည္။

ေဝဟင္ခ်စ္သူ